My Son, collateral damage?

Zo'n 40km landinwaarts van Hoi An bevindt zich een hindoe tempelcomplex gebouwd tussen de 9de en de 13de eeuw en gelegen aan een heilige berg (met de vorm van een vogelkop), één van de oudste heiligdommen uit het Cham tijdperk. De Cham waren afkomstig uit Maleisie en regeerden tot de komst van de Fransen over de kuststreek van Zuid-Vietnam. Ze moesten voortdurend strijd leveren tegen enerzijds de Chinezen in het noorden en anderzijds de Khmer in het zuiden en het westen (Cambodja),vandaar dat ze zich wijselijk tot de kuststrook hebben beperkt...  In 1832 werden ze door de Nguyen dynastie terug naar Maleisië verdreven, maar de facto waren de Fransen toen al al een tijdje de baas in Vietnam.  

Dat wordt dus tempels kijken vanochtend... Eerlijk gezegd had ik daar aanvankelijk weinig tot geen zin in, het leek me leuker om eens gezellig te niksen en deze blog wat bij te werken, eens naar het strand te gaan en een beetje te zonnen. Bovendien blijkt het tempelcomplex van My Son behoorlijk in puin te liggen wegens beschietingen door de Fransen in '49 en (vooral) door de Amerikanen tijdens de Vietnamoorlog in '69. En volgende week bezoeken we het veel bekendere en beter bewaard gebleven Angkor Wat, dus what the fuck gaan we hier eigenlijk zoeken vandaag?

Bij aankomst wijst onze gids quasi achteloos enkele kraters aan die door de Amerikaanse bombardementen zijn veroorzaakt. Man, da's diep! Naast sommige kraters ligt een hoop stenen in puin, dat waren dus tempels... Ach, zo'n oude tempel van een goeie duizend jaar oud, who cares? Ik begin allengs steeds bozer te worden op de US Air Force, trouwens een gevoel dat sinds mijn aankomst in Hanoi steeds sterker is geworden. Een kolonne Duitsers loopt ons (mooi in de pas) voorbij, voor één keer zwijgend. Een zwerm Fransen daarentegen (jullie hebben óók boter op het hoofd, jongens!) kwekt luider dan de vogels in de bomen boven ons. En als een mij passerende Amerikaan in zijn typisch southern accent tegen zijn vrouw zegt "Well it's boring here honey, there is not that much left of it!" denk ik "Gij kalf, 't zal niet, ge hebt het hier godverdomme zelf naar de kloten geholpen...". My Son kan trouwens niet gerestaureerd worden vermits het complex gebouwd is in baksteen, restauratie is enerzijds zichtbaar lelijk en anderzijds ongelooflijk duur. Bovendien hadden de Cham een techniek om de baksteen te behandelen tegen mosvorming, tot heden voor ons onbekend.  For ever lost...

Ik vraag de gids of de VS aan Vietnam een vergoeding heeft betaald voor het vernietigen van dit unieke complex, hij bekijkt me of ik van Mars kom en haalt zijn schouders op. Niet dus... Nochthans lijkt dit me het minste wat men zou kunnen doen,  potje breken potje betalen, toch? Dat dit kon gebeuren in 1969 lijkt me absoluut ongehoord, vooral ook dat hierover zo weinig heisa is gemaakt. Als de Taliban of de IS in Afghanistan of Syrië een tempel of beeld opblazen staat de hele wereld op zijn kop, maar hierover wordt met geen woord gerept. En twintig kilometer verderop in Dong Duong hebben ze datzelfde kunstje met een andere site nóg een keer geflikt! Het maakt me gewoon chagrijnig en laat me de hele ochtend niet meer los...

Door de vele in puin geschoten tempels is het niet makkelijk een beeld te krijgen van hoe het geheel er vroeger moet hebben uitgezien, bovendien heb ik het moeilijk me iets voor te stellen bij de Cham dynastie. De tempels zijn hindoe en opgedragen aan de oppergod Shiva "The Creator". Het beeld van Shiva met de acht armen die de wereld vertrappelt om nadien een nieuwe en betere samenleving te stichten lijkt me in deze context bijzonder treffend op deze locatie...

Wat opzoekingswerk in de namiddag (onder een parasol in een ligzetel aan zee, wit wijntje bij de hand, prima wifi) leert me dat de vernietiging van beide tempelsites een "vergissing" was, te wijten aan het doorgeven van verkeerde coördinaten. Er zou nog een fikse interne rel zijn geweest tussen de generaal die de bombardementen leidde en de Intelligence Department (what's in a name?) dat verantwoordelijk was voor de positiebepaling van de Vietcong.  Daar zijn de Vietnamezen vet mee...

By the way, collateral damage? My ass! Net zoals in 1914 bij de brand in de universiteitsbibliotheek van Leuven door de Duitsers gaat het hier om bewuste vernietiging van de cultuur en geschiedenis van een land dat door een agressor werd vertrappeld.

Maar kan je beter verwachten van een natie zonder eigen geschiedenis...?